ဒုစရိုက္နွင့္သုစရုိက္

ဒုစရိုက္နွင့္သုစရုိက္

ဒုစရိုက္တရား(၁၀)ပါး  ။  ကာယဒုစရိုက္-ကာယကံ(၃)ပါး၊ ဝစီဒုစ ရိုက္-ဝစီကံ(၄)ပါး၊ မေနာဒုစရိုက္-မေနာကံ(၃)ပါး။

၁။ ကာယဒုစရိုက္-ကာရကံ(၃)ပါး။  ။(က)ပါဏာတိပါတ =သူ႕အ သက္ သတ္မွဳ။(ခ)  အဒိႏၷာဒါန=အရွင္သည္ကိုယ္ႏွဳတ္တို႕ျဖင့္မေပးအပ္ေသာ သူ႔ဥစၥာကိုခိုးမွဳ။(ဂ)ကာေမသုမိစာၦစာရာ=ကာမဂုဏ္တို႔တြင္ယုတ္ ယုတ္ မာမာက်င့္မွဳ။
၂။   ဝစီဒုစရိုက္-ဝစီကံ(၄)ပါး။   ။  (က) မုသာဝါဒ = မုသားေျပာဆိုမွဳ ။
 (ခ) ပိသုဏာဝါစာ = ေခ်ာပစ္ကုန္းတိုက္မွဳ(ခ်စ္သူႏွစ္ဦးကြဲသြားေအာင္ (သို႔) မိမိအားခ်စ္လာေအာင္ခ်စ္သူႏွစ္ဦးကို ရန္တိုက္ေပးမွဳ)။
 (ဂ) ဖရုသဝါစာ = ၾကမ္းၾကမ္းတမ္းတမ္း အယုတ္တမာဆဲဆိုမွဳ
 (ဃ)သမၹပၸလာပ= ျပိန္ဖ်င္းေသာ စကားကိုေျပာဆိုမွဳ ။
၃။   မေနာဒုစရိုက္-မေနာကံ(၃)ပါး ။  ။(က) အဘိဇၥ်ာ = သူတပါး စည္း စိမ္ကိုငါဟာျဖစ္လွ်င္ေကာင္းေလစြဟုမတရားၾကံစည္မွဳ။ (ခ)ဗ်ာပါဒ = ေသေက်ပ်က္စီးသြားလွ်င္ေကာင္းေလစြဟုသူတပါးကိုျပစ္မွားမွဳ။
 (ဃ)မိစာၦဒိ႒ိ = အယူမွားမွဳ(ကံ ကံ၏အက်ိဳးကိုမယံုၾကည္မွဳ)။
ဤဒုစရိုက္(၁၀)ပါးကိုအပါယ္ေရာက္ေၾကာင္းမေကာင္းေသာခရီး
လမ္းအကုသလကမၼပထတရားဟုလည္းေခၚ၏။ယင္းအကုသလမၼ
ပထတရား(၁၀)ပါးကို -
      (၁) ကိုယ္တိုင္ျပဳလုပ္ျခင္း။
      (၂) သူတပါးကိုျပဳလုပ္ခိုင္းျခင္း။
      (၃)  ဒုစရိုက္ျပဳလုပ္လွ်င္ ရႏိုင္မည္႔ေလာကီအက်ိဳးကို ေျပာျပ၍
            တိုက္တြန္းျခင္း။
      (၄) သူတပါးတို႔အလိုေလွ်ာက္ျပဳလုပ္ေနသည္ကိုဝမ္းေျမာက္သ
            ေဘာတူျခင္း။
ဤေလးမ်ိဳးတို႔ျဖင့္ေျမွာက္လိုက္လွ်င္ဒုစရိုက္(၄၀)ျဖစ္လာ၏။
*** သက္ သတ္ ၊ခိုးမွဳ ၊ကာေမသု၊ သံုးခုကာယကံ
*** လွည္႔စား၊ရန္တိုက္၊မိုက္မိုက္ကန္းကန္း၊နွဳတ္ၾကမ္း
     ေလ့ျခင္း၊ျပိန္ဗ်င္းစကား၊ေျပာဆိုျငား၊ေလးပါးဝစီကံ
*** သူ႔ဥစၥာမွန္ ၊ မတရားၾကံ၍၊ေဖါက္ျပန္ေသေက်၊ပ်က္
     ေစလိုျငား၊အယူမွား၊သံုးပါးမေနာကံ ။
                           (ဆရာေတာ္ဦးဇနကာဘိဝံသ)

သုစရိုက္(၁၀)ပါး ။ ။ ကာယသုစရိုက္-ကာယကံ(၃)ပါး၊ဝစီသုစရိုက္-
ဝစီကံ(၄)ပါး၊မေနာသုစရိုက္-မေနာကံ(၃)ပါး။

(၁)  ကာယသုစရိုက္-ကာယကံ(၃)ပါး။  ။(က) ပါနာတိပါတဝိရတိ =သူအသက္ကိုသတ္ျခင္းမွေရွာင္ၾကဥ္မွဳ။(ခ)  အဒိႏၷဒါနဝိရတိ = အရွင္ သည္ကိုယ္နွဳတ္တို႔နွင့္ မေပးအပ္ေသာ သူတပါးဥစၥာကိုခိုး ယူျခင္း မွေရွာင္ၾကဥ္မွဳ။(ဂ)  ကာေမသုမိစာၦစာရဝိရတိ = ကာမဂုဏ္တို႔ တြင္ယုတ္ယုတ္မာမာ က်င့္ျခင္းမွေရွာင္ၾကဥ္မွဳ။

(၂)  ဝစိသုစရိုက္-ဝစီကံ(၄)ပါး။   ။(က) မုသာဝါဒဝိရတိ = မဟုတ္မ မွန္ေျပာဆိုမွဳမွေရွာင္ ၾကဥ္မွဳ။(ခ) ပိသုဏဝါစာဝိရတိ = ေခ်ာပစ္ကုန္း တိုက္မွဳမွေရွာင္ ၾကဥ္မွဳ။ (ဂ) ဖရုသဝါစာဝိရတိ= ၾကမ္းၾကမ္းတမ္း တမ္း အယုတ္တမာဆဲဆိုျခင္းမွေရွာင္ၾကဥ္မွဳ။ (ဃ) သမၹပၸလာပဝိရတိ = ျပိန္ ဖ်င္းေသာ စကားကိုေျပာဆိုျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္မွဳ။
(၃)  မေနာသုစရိုက္-မေနာကံ(၃)ပါး။   ။ (က) အနဘိဇၥ်ာ = သူတပါး စည္းစိမ္ကိုငါ့ဟာျဖစ္လွ်င္ေကာင္းေလစြဟုမတရားၾကံစည္ျခင္း ကို မျပဳ မွဳ။(ခ)  အဗ်ာပါဒ = ေသေက်ပ်က္စြားလွ်င္ေကာင္းေလစြ ဟုသူ တပါး အားျပစ္မွားျခင္းကိုမျပဳမွဳ။(ဂ)  သမၼာဒိ႒ိ = အယူမွားျခင္း ၊ကံ ကံ၏အက်ိဳးကိုမယံု   ၾကည္ျခင္းကို မျဖစ္ေစ၍ ေကာ င္းေသာ အယူ ကို ယူမွဳ။
ဤသုစရိုက္(၁၀)ပါးကို “ ကုသလကမၼပထ’’ တရား(၁၀)ပါးဟူ၍
လည္းေခၚ၏။ လူ႔ျပည္ နတက္ျပည္ေရာက္ေၾကာင္းကုသလကမၼပထ
တရား(၁၀)ပါးကို -
      (က) ကိုယ္တိုင္ျပဳျခင္း၊(ခ)သူတပါးကိုျပဳဖို႔ရန္ေစခိုင္းျခင္း၊(ဂ) သုစရိုက္၏အက်ိဳးေက်းွဇူးကိုေျပာျပတိုက္တြန္းျခင္း၊(ဃ)သူတပါး တို႔အ လိုေလွ်ာက္ျပဳလုပ္ေနသည္ကိုသေဘာတူျခင္း။ ဤေလးပါးနွင့္ေျမွာက္ပြား ပါကသုစရိုက္(၄၀)ျဖစ္၏။
*** သုစရိုက္ျပိဳင္၊ဤဆယ္ခိုင္ကို၊ကုိယ္တိုင္ျပဳျငား
     သူတပါးခိုင္းတံု၊ဂုဏ္ကိုေျပာျပ၊ဝမ္းေျမာက္ၾကျပန္
     ေလးဆယ္မွန္၊ေျမွာက္ဟန္သေဘာပိုက္။***
အဂၤုတၱိဳရ္တိကနိပါတ္ ပဌမ ပဏၰာသက ရထကာရဝဂ္ သတၱမသုတ္
တြင္ ဗုဒၶျမတ္စြာသည္ သံသရာေဘးကို ေျမွာ္ေတြးရွဳတတ္ေသာ
ရဟန္းတို႔အား -“ ရဟန္းတို႔ …ကာယဒုစရိုက္၊ဝစီဒုစရိုက္၊မေနာဒု
စရိုက္ဟူေသာတရားသံုးမ်ိဳး တို႔သည္ မိမိကိုယ္ကိုႏွိပ္စက္ဖို႔ရာလည္း
ျဖစ္ကုန္၏ ၊ မိမိသူတပါး ႏွစ္ဦးသားတို႔ကိုႏွိပ္စက္ဖို႔ရာလည္းျဖစ္ကုန္
၏” ဟုေဟာေတာ္မူ၏။
“ကာယသုစိရိုက္၊ဝစီသုစရိုက္၊မေနာသုစရိုက္ဟူေသာတရားသံုး
မ်ိဳးတို႔ကား မိမိကို္ယ္ကို ႏွိပ္စက္ဖို႔ရာလည္းမျဖစ္ကုန္၊သူတပါးတို႕ကို
ႏွိပ္စက္ဖို႔ရာလည္းမျဖစ္ကုန္၊မိမိသူတပါးႏွစ္ဦးသားတို႔ကိုနွိပ္စက္ဖို႔ရာ
လည္းမျဖစ္ကုန္” ဟုေဟာေတာ္မူ၏။